Türkiye'de İfade ve Basın Özgürlüğü Alarm Veriyor: 2025 İkinci Çeyreği Raporu

P24'ün raporuna göre, 2025'in ikinci çeyreği ifade özgürlüğünün kısıtlandığı, RTÜK'ün medya üzerindeki baskısının arttığı bir dönem oldu. Birçok gazeteci yargılanırken, yeni davalar açıldı ve tutuklamalar yaşandı.

Punto24 Bağğımsız Gazetecilik Derneği (P24) bünyesindeki Expression Interrupted platformu, İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi raporlarının 2025 yılına ait ikinci sayısını yayınladı. Rapor, Türkiye'deki ifade ve basın özgürlüğünün durumuna dair çarpıcı veriler sunuyor.

Yargı Baskısı ve Cezalar Artıyor

Rapora göre, Nisan-Haziran 2025 döneminde 73 davada 103 gazeteci yargılandı. Bu dönemde 24 dava sonuçlandı. Sonuçlanan davaların 10'unda mahkûmiyet, 14'ünde ise beraat kararları verildi. Mahkûmiyetle sonuçlanan davalarda dokuz gazeteci toplam 28 yıl 3 ay 4 gün hapis cezasına çarptırılırken, bir gazeteciye 9.440 TL adli para cezası verildi.

Ayrıca, 26 gazeteci hakkında toplam 12 yeni dava açıldı, 10 gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı ve 21 gazeteci gözaltına alındı. Rapor, bu durumun yargı süreçlerinin yavaşlamadan süreceğini gösterdiğini belirtiyor. Rapor döneminde 10 gazeteci tutuklandı, 11 gazeteci ise tahliye edildi. 30 Haziran 2025 itibarıyla Türkiye'de tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunan gazeteci sayısı 33'tü. Bir gazeteci ise ev hapsine mahkûm edildi.

En Sık Kullanılan Suçlamalar: Örgüt Üyeliği ve Hakaret

Raporda, gazeteci davalarında en sık kullanılan suçlamaların "örgüt üyeliği" ve "hakaret" suçlamaları olduğu vurgulandı. Gazeteciler 20 ayrı davada "örgüt üyeliği", 16 ayrı davada ise "hakaret" suçlamasıyla karşı karşıya kaldı. 11 ayrı davada "örgüt propagandası", altışar davada ise "Cumhurbaşkanına hakaret", "Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama" ve "iftira" iddialarıyla suçlandılar.

RTÜK'ten Muhalif Medyaya Ağır Yaptırımlar

RTÜK, 2025'in ikinci çeyreğinde de muhalif yayın organları üzerinde etkili oldu. Halk TV, SZC TV, NOW TV ve TELE 1'e toplam 11 milyon 240 bin 953 TL para cezası verildi. Halk TV'ye ayrıca 10 gün yayın durdurma cezası uygulandı. Gazeteci Fatih Altaylı’nın YouTube kanalına lisans alma zorunluluğu getirildi.

Danıştay ve AYM'den Basın Özgürlüğüne Destek Kararları

Danıştay, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün polis müdahaleleri sırasında ses ve görüntü kaydını yasaklayan genelgesini ikinci kez iptal etti. Danıştay, temel hak ve özgürlüklerin yalnızca kanunla sınırlandırılabileceğini vurgulayarak, yürütme organının bir genelgeyle basın özgürlüğünü sınırlamasının hukuka aykırı olduğuna hükmetti.

Anayasa Mahkemesi (AYM) ise iki ayrı başvuruda basın özgürlüğü ihlali kararları verdi. Gazeteci Hayko Bağdat'ın ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmederek manevi tazminat ödenmesine karar verdi. Evrensel gazetesinin dizi seti işçilerinin koşullarını haberleştirdiği için TRT'nin açtığı davada tazminata mahkûm edilmesi üzerine AYM, haberin kamu yararı taşıdığına dikkat çekerek ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verdi.