TBMM Komisyonu'ndan Dublin'de Barış Süreci İncelemesi

TBMM Milli Dayanışma Komisyonu üyeleri, Dublin'de düzenlenen bir toplantıda Kuzey İrlanda, Filipinler ve Sudan'daki barış süreçlerini inceledi.

Yeni çözüm süreci için Meclis'te kurulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu üyelerinden oluşan bir heyet, Demokratik Gelişim Enstitüsü'nün (Democratic Progress Institute – DPI) Dublin’de düzenlediği toplantıya katıldı. Uluslararası düzeyde önemli barış süreçlerinin karşılaştırmalı olarak tartışıldığı bir çalışma toplantıda Kuzey İrlanda, Filipinler ve Sudan barış süreçlerinde doğrudan yer almış siyasetçiler, bürokratlar ve uzmanlar deneyimlerini paylaştı.

Heyette Kimler Yer Aldı?

AKP’li Abdurrahman Babacan, Yeni Yol Parti’li Bülent Kaya, Mehmet Emin Ekmen ve Mustafa Bilici, DEM Parti’li Celal Fırat ve Gülistan Kılıç Koçyiğit, CHP’li Sezgin Tanrıkulu ve Oğuz Kaan Salıcı’nın yer aldığı heyetin katıldığı toplantının ilk konuşmacısı, İrlanda Adalet ve Eşitlik Bakanlığı eski Müsteşarı Tim Dalton oldu.

Kuzey İrlanda Deneyimi

Kuzey İrlanda barış sürecinde silahların devre dışı bırakılması, paramiliter mahkumlara ilişkin düzenlemeler ve güvenlik reformlarının uygulanmasında aktif rol alan Dalton, sürecin dilinin ve iletişim biçiminin önemine dikkat çekti: “Bu süreçlerde kullanılan dilin, sürecin olumsuz etkilenmesine yol açmaması, taraflar arasındaki ilişkiye ve sürecin toplumsallaşmasına zarar vermemesi gerekir.”

Dalton, Kuzey İrlanda’da taraflar arasında güven inşa etmenin zaman aldığını ve sürecin toplumsal desteğini koruyabilmek için devlet dilinin kapsayıcı hale getirilmesinin büyük önem taşıdığını belirtti.

İkinci konuşmacı, Kuzey İrlanda barış süreci ve Hayırlı Cuma Anlaşması döneminin İrlanda Başbakanı Bertie Ahern idi. Ahern, silahsızlanma, güvenlik geçişi ve siyasi uzlaşmanın en kritik dönemlerinde alınan kararları anlattı. Barışın topluma anlatılmasının ve liderliğin sürekliliğinin önemini vurguladı: “40 yıl ceza almış birinin serbest bırakılması toplumun kolay kabul edebileceği bir şey değildi. Ama iki Başbakan olarak, aldığımız kararların arkasında ısrarla durduk ve bu süreç boyunca toplumu ikna etmeye çalıştık. Zamanı geldiğinde de iki ülkedeki tüm IRA’lı mahkumları serbest bıraktık. Bu süreçlerde güçlü liderlik çok önemli.”

Ahern, İngiltere Başbakanı Tony Blair ile aralarında birçok konuda görüş ayrılığı olduğunu, ancak barış sürecinin diyalogla yürütüldüğünü belirterek “Tony Blair ile anlaşamadığımız çok şey vardı ama konuşmaktan, tartışmaktan yorulmayan bir liderdi. Konuşa konuşa, tartışa tartışa bir sonuca ulaşıyorduk” dedi.

Üçüncü konuşmacı, Kuzey İrlanda barış sürecinde aktif rol oynamış İrlanda eski Dışişleri Bakanı Dermot Ahern oldu. Ahern, çatışmadan barışa uzanan siyasal sürecin perde arkasını anlattı. Başbakan’ın kendisinden IRA ile gizli görüşmelere katılmasını istediğini, ancak bunun son derece riskli bir görev olduğunu dile getirdi: “Başbakan, görüşmeler sızarsa her şeyi inkâr edeceğini söyledi. Bu görevin siyasi açıdan çok riskli olduğunu biliyordum. Sızması halinde kariyerim biterdi.”

Ahern, görüşmelerin başlamasından hemen önce IRA tarafından düzenlenen bir bombalı saldırıda sekiz İngiliz askerinin öldüğünü hatırlatarak, bu olayların süreci durdurmadığını vurguladı: “Oyun bozucular sorununu çok yaşadık ama barış sürecinde ne zaman dehşet verici bir olay yaşandıysa, biz inatla ve ısrarla barış çalışmalarına ve görüşmelerine devam ettik.”

Filipinler Deneyimi

Toplantının son konuşmacısı, Bangsamoro Sosyal Hizmetler ve Kalkınma Bakanı Raissa H. Jajurie oldu. Filipinler Hükümeti ile yürütülen barış müzakerelerinde Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MILF) Teknik Çalışma Grubu’na katılan ilk kadın üye olan Jajurie, ayrıca Bangsamoro Geçiş Komisyonu üyesi olarak Mindanao barış sürecinde aktif rol üstlenmişti.

Jajurie, Filipinler’deki barış sürecinde silahsızlanma ve toplumsal dönüşümün uzun vadeli bir çaba olduğunu anlatarak “Mindanao’da 25-26 bin savaşçı silah bıraktı ama silah bırakmayla ve bırakanlarla ilgili daha yapılması gereken pek çok şey var. Yani çok sabırlı olmak gerekiyor” dedi.

Jajurie, Filipinler barış sürecinde oluşturulan Uluslararası Kriz Grubu’nun (International Contact Group) barış sürecinin önündeki pek çok zorluğun aşılmasında çok aktif çalıştığını ve önemli roller üstlendiğini belirterek “Uluslararası Kriz Grubu, sürecin önündeki engellerin aşılmasında çok kritik bir destek sağladı” dedi.

Haber Merkezi